1. Điện tích hạt nhân
Hạt nhân của nguyên tử được tạo thành bởi các proton và neutron. Nếu hạt nhân có Z proton, thì điện tích của hạt nhân là Z và được đo bằng số đơn vị điện tích. Nguyên tử trung hòa điện nên số proton trong hạt nhân bằng số electron trong nguyên tử.
Ví dụ: Nguyên tử oxi có 8 proton và 8 electron, nên số đơn vị điện tích nguyên tử oxi là 8.
2. Số khối
Số khối kí hiệu A của hạt nhân bằng tổng số proton (kí hiệu Z) và tổng số nơtron (kí hiệu N).
Ví dụ: Hạt nhân nguyên tử natri có 11 proton và 12 nơtron, nên số khối của hạt nhân nguyên tử natri là 23.
Nguyên tố hóa học
1. Định nghĩa
Nguyên tố hóa học là những nguyên tử có cùng điện tích hạt nhân. Tất cả các nguyên tử của cùng một nguyên tố hóa học đều có cùng số proton và cùng số electron.
Ví dụ: Tất cả các nguyên tử Cacbon có cùng số đơn vị điện tích hạt nhân là 6, và cùng số electron và proton là 6.
Các nguyên tử có cùng điện tích hạt nhân thì có tính chất hoá học giống nhau.
2. Số hiệu nguyên tử
Số hiệu nguyên tử (kí hiệu Z) cho biết số lượng proton trong hạt nhân nguyên tử và số lượng electron trong một nguyên tử. Nếu biết số khối (kí hiệu A) và số hiệu nguyên tử (Z), ta có thể biết số proton, số nơtron (N = A – Z) trong hạt nhân và số electron trong nguyên tử.
Ký hiệu nguyên tử và đồng vị
Số đơn vị điện tích hạt nhân và số khối được coi là đặc trưng cơ bản của nguyên tử. Để gọi tên nguyên tử, người ta thường viết các chỉ số đặc trưng vào bên trái kí hiệu của nguyên tố X với số khối A ở trên cùng, số hiệu nguyên tử Z ở dưới cùng.
Đồng vị
Các nguyên tử của cùng một nguyên tố hóa học có thể có số khối khác nhau vì hạt nhân của chúng có cùng số proton nhưng khác nhau về số nơtron. Đồng vị của cùng một nguyên tố hóa học là những nguyên tử có cùng số proton nhưng khác nhau về số nơtron nên số khối A của chúng khác nhau.
Hầu hết các nguyên tố hóa học là hỗn hợp của nhiều đồng vị. Ngoài các đồng vị tồn tại trong tự nhiên, có hơn 2.400 đồng vị nhân tạo đã được tổng hợp. Các đồng vị của cùng một nguyên tố hóa học có số nơtron khác nhau nên chúng có tính chất vật lý khác nhau.
Một sự khác biệt được thực hiện giữa các đồng vị ổn định và không ổn định. Hầu hết các đồng vị có số nguyên tử lớn hơn 82 không bền, chúng được gọi là đồng vị phóng xạ. Đồng vị, đặc biệt là đồng vị phóng xạ, được ứng dụng rộng rãi trong đời sống và nghiên cứu y học.
